دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

پارچە شیعری ژمارە  ١٠٧

حەسرەتی دڵ


 
 

له ئێش و حەسرەتی دڵ وەخته بمرم

پەڕ و باڵ, ڕەنگه بەم ڕۆژانه, بگرم

له هەرجێ دادەنیشم چۆل‌وهۆلە
مەگەر کوندم، که وا وێرانه قەسرم؟[1]

لە نێو کۆڕی ئەدیبان ئەفسەحێ بووم
کەچی ئێستاکه وا بێ‌نەزم و نەسرم

وەکوو کەروێشکی لانه‌وخوارم، ئەمما
له پێش چاوان بەڵان وەک شێر و بەبرم

به حیله و فێڵ و نەیرەنگ بووم، ئەوێستێ
چ بەستەزمان و بێ‌ئەفسوون و مەکرم!

ڕەئیسی خێڵی بێ‌چارانه "کامیل"
ئەنیسی میحنەت و ئەندووه‍ و فەقرم

شوکور زەیقەت هوجوومی کرده لای من
حەدیسی ئەحمەده "ئەلفەقرو فەخر"م

مەڵێن بێ هیممەته؛ ڕیشەم لە بن هات
زەعیفه تاقەتم، بێ‌تینه سەبرم

 

بەڵای لێ‌دا ژیانی وا به‌زیللەت

چ تاڵ‌وتوونه، چاوم، عومری خدرم!

 

          بە زیندوویی بەکاری من نەهاتن

          ڕەفیقانم، مەگەر بمنێنە قەبرم!

 

                                               قاقڵاوا، 1350ی هەتاوی

 

(لاپەڕە ٤٧ ی دیوانی چاپی ئەنیسی و ١٢١ و ١٢٢ ی چاپی جەعفەر)

 

 

[1]   چاپی جەعفەر: وێرانە قەبرم

__________________________________________

 

عینوانی شیعرەکە لە دیوانی چاپی ئەنیسیدا "بەستە زمان"ە.

ساڵی گوترانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا نییە.

شاعیر لە شیعرەکەدا هەمان ئەو بێ هیواییە دەردەخات کە لە زۆر شیعری دیکەشیدا دووپاتی کردۆتەوە: ئێش و حەسرەت لە دڵمدایە، کوندم و وێرانە نشینم، بێ نەزم و نەسرم، لانەوخوارم، ڕەئیسی خێڵی بێچارانم، فەقیرم، ڕیشەم لەبن هات و....

 لە عەینی کاتدا چاوێکی لە ڕابردووی خۆیەتی و یادی بەخێری دەکات: ئەفسەح بووم و ئێستا بێ نەزم و نەسرم؛ بەحیلە و فێڵ و نیرەنگ بووم و ئێستا بەستەزمانم.

پەڕوباڵ ڕەنگە بەم ڕۆژانە بگرم: بەهۆی ئێش و حەسرەتی دڵەوە، واهەیە بەم ڕۆژانە پەڕوباڵ بگرم!

پەڕوباڵ گرتن: غەزەب لێگیران و بێچارەیی.

وێرانە قەسر: قەسری کاول و وێران؛ ئاماژە بەو باوەڕە خورافییەی کە لە نێوگەلانی ناوچەی ئێمەدا باوە و دەگوترێت کوند تەنیا لەسەر وێرانە دادەنیشێت، تەنانەت ئەگەر شوێنەکە ئاوەدانیش بێت دوای نیشتنی ئەو وێران دەبێت. چاپی جەعفەر وەک 'وێرانە قەبرم' ی تۆمار کردوە کە واتای پێویست ناداتەوە و لام وایە دەبێ هەڵەی چاپ بێت، مەگەر 'وێرانە قەبری'ش لە سەر زمانی خەڵک بێت و من ئاگاداری نەبم.

ئەفسەحێ بووم: ڕەوانبێژترین کەسی ناو کۆڕی ئەدیبان بووم و ئێستا شیعر و پەخشانم نەماوە.

لانەوخوار: پێچەوانەی 'لانەوبان'. ماڵی لای خوارەوەی چیا. ئاماژەیە بەوەی کەروێشک دەستی لە لاقەکانی کورتترە و باش دەتوانێت سەرەوژوور لەدەست ڕاوچی ڕابکات بەڵام لە هەڵاتنی سەرەوخوار زۆر چێ نییە و ناتوانێ بە هاسانی خۆ بگەیێنێتە لانی خۆی و تانجیش زووتر دەیگرن. کەروێشکی لانەوخوار: کەروێشکێک کە کەوتۆتە لاوازیی و لەدەست تانجیی ڕاوچی بەرەوخوار هەڵدێت. شاعیر دەڵێ من لەبەر چاوی خەڵک، وەک شێر و بەبری ئازا دەنوێنم، بەڵام لە ڕاستیدا واش نیم!

شاعیر لە ڕەئیس و ئەنیس جیناسی ناتەواوی دروست کراوە.

ئەندووه: خەم

زەیقەت: 'ضیقة' ی عەرەبی: تەنگی و تەنگدەستی و ناڕەحەتی لە ژیان

نەیڕەنگ: نیڕەنگی فارسی، فێڵ

ئەوێستێ: ئێستا

حەدیسی ئەحمەدە: ئەحمەد: یەک لە ناوەکانی پێغەمبەری ئیسلامە. گوایە ابی موسی ناو لە پێغەمبەری ئیسلامی گێڕاوەتەوە کە گوتوویەتی شانازی بە هەژارییەکەم دەکەم.

چ تاڵ وتوونە، چاوم، عومری خدرم: چاوەکەم، ئەو تەمەنە درێژەی من چ تاڵ و توونە!

توون: جەهەننەم، ئاگردانی گەرماو (هەنبانە بۆرینەی مامۆستا هەژار). تاڵ و توون دەبێ لەسەر زمانی خەڵک هەبێت و هەردوو وشەکە یەک واتا یان واتای هامشێوەی یەکتریان هەبێت.

خدر: خضر، پێغەمبەرێکی بەنی ئیسڕائیلە، ناوی بە هەمیشەیی بوون و زیندوومانەوە دەرکردووە. شاعیر، بە پێچەوانەی 'خدری زیندە'، لێرە و لە چەند شیعری دیکەدا ناڕەزایە لەوەی تەمەنی زۆرە و ژیانی ئەم دونیایەی بۆچی کۆتایی نایەت؟ دەڵێ عومرێکی درێژم بووە بەڵام تاڵ و توون و ناخۆش بووە.

بەزیندوویی....: گلەیی شاعیرە لە هاوڕێکانی.  ئاوات لە شیعرەکانیدا کەمتر واهەیە گلەیی و بناشت لە دۆست و برادەری خۆی بکات. بەڵام لێرەدا دەڵێ هیچیان لە ماوەی ژیانمدا کەلکیان بۆم نەبوو، هیچ نەبێ زیندوومانەوە و بەڵکوو ئەوەندە خێرم بۆ بدەنەوە کە بمنێنە ناو قەبر! شاعیر لە ساڵی گوترانی شیعرەکەدا ٦٨ ساڵان بووە.

بەحری عەرووزیی شیعرەکە:

هزج مسدس محذوف: مفاعیلن مفاعیلن فعولن

www.rojhalat.de / www.bokan.de