حیسابی خۆم دەکرد ئەمڕۆ لەگەڵ ئیحسان و عیسیانم
کەچی ئەم گەییه ئاسمان، ئەو له عەرزه، ماڵی وێرانم!

تەرازووی خێر و شەڕ ئێستا کەوایه، ئەی خودا ڕەحمێ!
له عیسیانم کەسر که، بیخه تای خێرات و ئیحسانم

بەبێ تاعات و خێر و زیکر و فیکر و چاکه، سەرشۆڕم
لە نێو عالەم چلۆن تا ئێسته ماوم، چۆن بوو؟ نازانم!

بەشەر میوانه یا ڕەب تۆی که خاوەن سفرە و خوانی![1]
بە‌ڕێز گیراوه میوان و لەسەر ئەو سفره میوانم

ئەگەر فەرمووت بڕۆ لەم سەرزەمینه، دەچمه ژێر عەرزی
بەڵام لەو ژێرزەمینەش‌دا توفەیلی خوانی سوڵتانم

بە ڕەحم و لوتفی تۆوه گەر بڕۆم باکم نییه هەرگیز
ئەگەرچی جێم لە ژێر عەرزه، لە سەر تەختی سولەیمانم

سەراپا نوورم و ڕووناک، ئەگەر لوتفت لەگەڵ من بێ
بە شەوق و زەوقەوه دەمرم، شەمی شامی غەریبانم

ئەگەر لوتفت نەبێ، دوور بێ، له تاریکیی و تەنیایی[2]
قڕم دێت و دەڵێم: کوا یارەکانی جاری‌جارانم؟

          لە ژێر باری گرانی مەعسیەت لەو گۆڕەدا "کامیل"
          دەڵێ: ئەی خاک ‌بەسەر خۆم! کوا ئەمن ئەو کۆڵه دەتوانم؟

 

زەنبیل، 1330ی هەتاوی

(لاپەڕە ٤ ی چاپی ئەنیسی و ١٢٦ ی چاپی جەعفەر)

 

 

_____________________________

عینوانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا، "چاکە و خراپەم"ە.

پاڕانەوەیەکی ئاسایی ئیماندارێکی موسوڵمانە لە خودا بۆ لێبووردن لە گوناهەکانی و بەزەیی پێداهاتنی دوای مردن. خودا لێرەدا کەسێکی تۆڵەئەستێنە کە ئەگەر مرۆڤی مردوو بە گوناهبار بناسێت، هەر لە کاتی چوونە ناو گۆڕەوە ئازاری دەدات تا دەگاتە ڕۆژی قیامەت و پردی سیڕات و دۆزەخ.  شاعیر لە هەڵسەنگاندنی کار و کردەوەی چاک و خراپیدا هەست دەکات تای تەرازووی کردەوەی خراپی قورس ترە و خۆی بە سەرشؤڕی دەرگانەی خودا دەزانێت و داوای ڕەحم و لوتفی لێدەکات بۆئەوەی لە گوناهەکانی ببوورێت. ئەو ترسەی وا لە دڵی شاعیردایە، ترسی ئاسایی ئیماندارێکی موسوڵمانە کە هەموو ژیانی لە ترس و لەرزی مردن و گۆڕەوشار و جەهەننەمی خودایەکی تۆڵەئەستێندا دەباتە سەر.

ئیحسان و عیسیان: شاعیر دەڵێ ئیحسانم ئەوەندە کەم و عیسیانم بەڕادەیەک زۆرە، کە تای تەرازووی یەکەمیان لە ئاسمانە و دووهەمیان لە زەوی! هەر بەو حیسابەش، سەنعەتی لف و نشر ی موشەووەشی لە چوار ووشەی ئیحسان و عیسیان و زەوی و ئاسمان دروست کردووە. هەروەها بە ئیحسان و عیسیان هەم سەنعەتی 'تضاد" یا مطابقەی دروست کردووە و هەم چەشنە جیناسێکی ناتەواو. لە ئاسمان و عەرزیش سەنعەتی 'تضاد" دروست کراوە.

تاعات و خێر و زیکر و چاکە: هەرچواریان 'مترادف' ن و سەنعەتی 'مراعات النظیر'یان پێ دروست کراوە.

بەڕێز گیراوە میوان: واتە ڕێز لە میوان گرتن نەریتێکە خەڵک هەمیشە ڕەچاویان کردووە.

سەرزەمین و ژێر عەرزی: سەنعەتی 'تضاد"یان پێ دروست کراوە.

توفەیلی:کەسی سەرباری خەڵکی دیکە.

خوان: سفرەی نان خواردن

باک: ترس

ژێر عەرز و سەر تەخت: سەنعەتی 'تضاد"یان پێ دروست کراوە.

نوور و ڕووناک و شەم لەلایەک و شامی غەریبان لە لایەکی تر، سەنعەتی 'تضاد"یان پێ دروست کراوە. نوور و ڕووناکیش 'مراعات النظیر'ن. 'شەم' و 'شام'یش جیناسی ناتەواون.

ئەگەر لوتفت نەبێ دوور بی...: هەردوو چاپی ئەنیسی و جەعفەر بە "دوور بی" تۆماریان کردووە، وئەگەر وابێت، نازانم واتای فەردەکە دەبێتە چی. بەڵام بە بۆچوونی من، "دوور بێ" یە نەک دوور بی.  ئینجا، سەرجەم واتای فەردەکە دەبێتە ئەوەی کە دەڵێ: دوور بێت، ئەگەر تۆ لوتفت نەبێت لەگەڵم، لە تەنیایی و تاریکیدا قڕم دێت و ...

ئەو کۆڵە: کۆڵەباری مەعسیەت و گوناهە.

بەحری عەرووزیی شیعرەکە:

هزج مثمن سالم: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن