دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)
نووسین و ئاماده‌کردنی: ئه‌نوه‌ر سوڵتانی
پارچە شیعری ژمارە ١١١
|
ئەوەند سەرگەرمی دەرد و میحنەت و ئەندووه
و حیرمانم شێخ‌چۆپان، بەهاری 1333ی هەتاوی
_____________________________ عینوانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا "نامەیەک" ە. شیعرەکە بۆ مامی شاعیر گوتراوە، کە نەمر حاجی بابە شێخی سەیادەت، بێت. ئەو ڕاستییە، جگە لەوەی شاعیر یەک (یان دووجار) ڕاستەوخۆ لە شیعرەکەدا ڕایگەیاندووە، لە پەراوێزی شیعرەکە لە دیوانی چاپی جەعفەریشدا پشتڕاست کراوەتەوە: "بۆ خوالێخۆشبوو حاجی بابەشێخی مامی". ئێمە پێشتر سێ شیعری دیکەی ئاواتمان بینی کە سەبارەت بە مامی یان مەرگی مامی گوترابوون. وێدەچێت شاعیر ئیرادەتێکی خالیسانەی بە مامی بووبێت و لە پەیوەندێکی نزیکدا بووبێت لەگەڵی، لەبەر ئەوەی ڕۆح و گیانی خۆی فیدا دەکات، بەقوربانی دەبێت، لە دەوری دەگەڕێت و بە مایەی فەخر و موباهاتی بنەماڵەکەیانی دەزانێت. بەحیسابی ناوەرۆکی شیعرەکە، ئەگەری بەهێز ئەوەیە حاجی بابەشێخ لەو کاتەدا نەخۆش کەوتبێت و ئاوات چووبێتە سەردانی، ئینجا لە گەڕانەوەدا ئەو شیعرەی گوتبێت و بۆی ناردبێت کە تێیدا داوای لێبووردنی لێ دەکات بۆئەوەی بەهۆی "سەرگەرمی و دەرد و میحنەت و حیرمان"ەوە نەیتوانیوە 'هەر لەلای بێت' و 'هەر ڕۆح و گیانی خۆی فیدای بکات'. تەئکید لە سەر 'هەر' (بەواتای حاڵەتێکی بەردەوام) و دووپات کردنەوەی لە یەک میسراعی فەردێکدا نیشانەی هەمان ئەو ئیخلاسەیە کە پێشتر باسم کرد. دەرد و میحنەت و ئەندووه و حیرمان: سەنعەتی مراعات النظیریان پێ دروست کراوە. وەک پێشتریش گوتوومە ئاوات بۆ کەڵک وەرگرتن لە وشەگەلی عەرەبی و فارسی سێ ودوو ناکات و ئەوە تایبەتمەندییەکی شیعرەکانیەتی. نەۆپەرژام: دەرفەتم پەیدا نەکرد. لە دەور گەڕان: خۆ بە سەدەقە و قوربان کردنی کەسێک کردن باقڵ: ئەم وشەیە لە دیوانی چاپی ئەنیسیدا کەوتۆتە فەردی سێهەمەوە: "خودا حیفزت بکا، باقڵ ئەمن بۆت قۆچی قوربانم" بەڵام لە چاپی جەعفەردا وشەی 'مامە' کراوەتە جێگری. باقڵ وشەیەکە لە سەر زمانی خەڵکی ناوچەکە هەیە و لەڕاستیدا 'بە عەقڵ' ی عەرەبییە کە کوردێنراوە. واتە بەعەقڵی خۆم فڵانە شت ئاوەهایە. دیارە درەنگتر شاعیر خۆی یان ئامادەکارانی چاپی کاک جەعفەر وشەکەیان پێ جوان نەبووە یان واتاکەیان پەسند نەکردووە کە هەندێک گومان و ڕاڕایی تێدایە و توند و 'قاطع' خۆی ناکاتە قۆچی قوربانی مامی، هەر بۆیەش وشەی 'مامە'یان لە شوێنی داناوە: "خودا حیفزت بکا، مامە! ئەمن بۆت قۆچی قوربانم" من ئەو ئاڵوگۆرەم پێ باشە و لام وایە هەرکەس کردبێتی یارمەتی ڕازاوەیی شیعرەکەی داوە. بەڵام یەک خاڵی نەرێ یی تێدایە ئەویش دووپات بوونەوەی وشەی 'مامە'یە کە ڕاست لە فەردێک پێشتریشدا هاتووە و بە گشتی دووپات کردنەوەی وشە لە شیعردا زۆر جێگەی پەسند نییە. سەرچاوەکەی چاوم: ئەو تەعبیرە لە شیعری شاعیرانی دیکەی کوردیشدا بینراوە: "وەرە سەرچاوەکەی چاوم کە جێگەی باسەفایێکە" عەلی باپیر ئـاغا ( کەمالی) "وەرە سەر سەیری سەفاگاهی نەزەرگەی چاوم" نالی جەیحوون: ڕووبارێکە کەوتۆتە باکووری ڕۆژهەڵاتی ئێران. فەردی چوارەم لەباری ئەدەبی و شیعرییەوە واهەیە جوانترین فەردی شیعرەکە بێت کە گریانی خۆی، دیارە لەبەر نەخۆش کەوتنی مامی بە ڕووباری جەیحوون دەشوبهێنێ و دەڵێ ئەو ڕووبارە ماڵ کاولە کە ئاوی چاوی من بێت، ئەوەندە پڕ ئاوە کە لە سەد شوێنیدا تەنانەت کەشتیوانیشی خنکاندووە کە دەبێ لە هەموان مەلەوانتر بێت. ماڵ کاول: ئیستیعارەیە بۆ زۆریی ئاوی جەیحوونی چاوی شاعیر. بەحری عەرووزیی شیعرەکە: هزج مثمن سالم: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
|