کەسێ بێتە دەرک وبانت، تۆ بزانە بێ ئەمانە

 دەری چۆن دەکەی فەقیرە؟ کە ئەسیری دەرک و بانە

به خەیاڵی بەژن و باڵات به شەو و بە ڕۆژ دەناڵم
خەوی من خەیاڵی تۆیه، دزه، دێته لام شەوانە

تۆ که خۆت له ترسی خەڵکی له منی فەقیر تەوەللای
له نەیاری سەگ مەترسه، وەرە لام به مەحرەمانە[1]

خۆ له ماڵی دڵ به تەنیا، هەر ئەتۆ و خەیاڵی تۆیە
کەسی دی نییه لەبەر تۆ، لەوێ قاتی ئینس و جانە

به دەمی به پێکەنین و به دوو چاوی پڕ له غەمزە
ئەمنم کە موبتەلای تۆم، بە سەرت قەسەم، بزانە[2]

          سەری من لە ڕێی سەری تۆ که نەچێ بەکاری چی‌دێ
          به بڕین چێ چاکه "کامیل"! که لە سەر لەشت گرانە            

گەردیگلان، 1329ی هەتاوی

(لاپەڕە ٧٤ و ٧٥ ی چاپی ئەنیسی و ١٩٩ ی چاپی جەعفەر)

 

______________________________________________ 

 

عینوانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا، "دڵ و خەیاڵ"ە.  ئەگەر عینوانەکە شاعیر خۆی دای نەنابێت و من بتوانم بۆچوونم لەسەری هەبێت، تێکەڵاوێک لە هەردوکیان دروست دەکەم و دەنووسم: "خەو و خەیاڵ" یان "خەوی من خەیاڵی تۆیە" کە لە فەردی دووهەم وەریدەگرم.

شیعرێکی غەرامییە، باوەکوو ئەگەری ئەوەی تێدا دەبینرێت کە شاعیر، وەک سۆفییەک، ڕوو لە خودا یان پێغەمبەری ئیسلامی گوتبێت: بڕوانە، ئەم تەعبیراتە لە فەردی مەتلەع و مەقتەعدا: فەقیر بوون و چوونە بەردەرک؛ ئەسیربوون لە دەرک و بان و سەر لە ڕێی 'تۆ' دا چوون، کە هەمووی دووپاڵوون و بۆنی هەردوولایان لێ دێت. بەڵام دوا بڕیاری من ئەوەیە بە غەزەلێکی لیریکی دەناسم کە شاعیر لە ٤٧ ساڵیدا گوتوویەتی.

بێ ئەمان: بێ پەنا و بێچارە.

بە خەیاڵی بەژن و باڵات...خەوی من خەیاڵی تۆیە، دزە، دێتە لام شەوانە: وێدەچێت جوانترین فەردی غەزەلەکە بێت لەبەر ئەوەی خەیاڵاوی و هونەریترە، باوەکوو فەردەکانی دیکەش زۆر شیعرن. دز بوونی خەیاڵی یار و بەدزییەوە هاتنی بۆلای شاعیر تەعبیرێکی جوانە.

تەوەللا: دوور کەوتوو، بازرە.

خۆ لە ماڵی دڵ...: هەر تۆ و خەیاڵی تۆ لە هەموو ماڵی دڵمدایە دەنا چۆڵ وهۆڵە.

ئینس: ئینسان، مرۆڤ.

جان: جندۆکە. کۆی 'جان' لە عەرەبیدا دەبێتە 'جن' (بە شەددی سەر نوونەوە). ئیماندارانی موسوڵمان لایان وایە بوونەوەرێکی "غیرمحسوس" ە و دەڵێن خودا قورئانی بۆ ئینس و جین ناردووە.

شاعیر دەڵێ لە دڵمدا خەیاڵی ئینس وجان هیچکامیان نییە، جگە لە تۆ.

بە دەمی...: من گیرۆدەی ئەو دەمە بە پێکەنینە و ئەو دووچاوە پڕ لەنازەت بووم.

غەمزە: ناز، چاوداگرتنی بە ناز (هەنبانە بۆرینەی مامۆستا هەژار)

موبتیەلا: گیرۆدە. عەرەبییە

سەری من لەڕێی سەری تۆ: شاعیر هەندێک سەنعەتی بەدیعی وەک جیناسی ناتەواوی لەم فەردەدا بە کار هێناوە: سەر من و سەری تۆ، نەچێ و چی؛ هەروەها مۆسیقای پیتی /چ/ لە فەردەکەدا بەرگوێ دەکەوێت.

بەحری عەرووزیی شیعرەکە:           

   رمل مثمن مشکول: فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن