دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

 شیعری ژمارە ١٥٥

داخی تۆ سەختە

 

 

 

 

داخی تۆ سەختە، لەسەر دڵ چڵ دەدا و دەکولێتەوە[1]  

 مامی پیریشت لە تاوت، گیانە، هەر دەخولێتەوە

مانگی ڕێبەندانە بۆیە بەندی جەرگ و دڵ پسا
هەرکە بیری تۆ دەکەم، دەکولێتەوە و دەپسێتەوە

عالەمت سووتاند بە مەرگی خۆت و ئەمنیش جەرگ و دڵ
هەروەکوو شەم هەڵبووە، دەگڕێت و ناکووژێتەوە

ئەو هەموو ئەخلاقە شیرینەت لەگەڵ پیر و جەوان
دەک کوت‌وپڕ بم، ئەگەرساتێ لە بیرم چێتەوە!

بەفر و سەرمایە و دڵیش ڕێگەی بە جارێ بەسترا
بەفری خەم کەنگێ لە سەر بستووی دڵان دەتوێتەوە؟

تەم وڵاتی گرت و خەم دایگرت هەموو خاوەن‌ دڵێک
ئەو گرێپووچکەی لە سەر دڵ، داخۆ کەی دەکرێتەوە؟

داخۆ تازە گوڵ لە باخان شین دەبێ بێ "شاعەلی"؟
[2]
داخۆ کۆرپەی جوانی هیوای گەل ئەرێ دەشنێتەوە؟

تازە نابینم ئەوانە تاوەکوو ڕۆژی حەشر
ڕۆیین و نابیندرێن، تازە زەمان نایێتەوە

            ساڵی پەنجا و نۆ بوو، ڕێبەندان بوو، بەندی دڵ پسا
            وا پسا جەرگ و دڵی "کامیل" کە یەک ناگرێتەوە
[3]

                                    ٣/١١/١٣٥٥ ی هەتاوی

(لاپەڕە ١١٣ و ١١٤ ی چاپی ئەنیسی و ٢١٨ و ٢١٩ ی چاپی جەعفەر)
_____________________________________________________________________________________________ 

عینوانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا "گرێ پووچکەی دڵ"ە. هەردوو عینوانەکان لە ناوەرۆکی شیعرەکە وەرگیراون.

 

شین گێڕییە بۆ کۆچی دوایی عەلیشا، کوڕەگەورەی سەیدی زەنبیل و برازای ئاوات. ئەو ڕاستییە هەم لە شیعرەکە دەردەکەوێت: کە دەڵێ "مامی پیریشت..." و هەم لە یادداشتی ناو پەراوێزی شیعرەکە لە چاپی جەعفەردا، کە نووسیویەتی: بۆ کۆچی دوایی برازای خۆشەویستی، خوالێخۆشبوو "عەلی شا".

 

شاعیر ئەم چەشنە شین گێڕییانەی بۆ زۆرێک لە ئەندامانی نێرینەی بنەماڵەکەی خۆی گوتووە (برا، برازا، مام و ئامۆزا)، کە هەندێکیانمان لە ژمارەکانی پێشووی ئەم زنجیرەیەدا بینیوە (بۆ نموونە، مەفەرموو من نەماوم، ژمارە ١٤٨) کە بۆ مردنی کاکی نووسیوە و یەکیتریان ڕاست بەشوێن ئەم ژمارەیەدا دێت کە ئەویشی بۆ مردنی کاکی نووسیوە (تەنیا مامەوە، ژمارە ١٥٦)، لای کەم دوو پارچەشی بۆ کۆچی دوایی مامی هۆندۆتەوە.

 

چڵدان: یان چڵ لێدان، لێدانی دەمارێکی لەشە (بەگشتی دڵ)، بە ڕادەیەکی توندتر لە ئاسایی. لە کاتی ناڕەحەتی و خەفەتدا دڵ چڵ دەدات.

 

کولانەوە: تازە بوونەوە و بە ناسۆر کەوتنی برینە.

 

ڕێبەندان: مانگی ناوەڕاستی زستانە و جەنگەی سەخڵەت و سەرما. شاعیر دەڵێ هەر خۆم بە هاتنی ئەو مانگە ناخۆشە بەندی دڵم پسابوو، وا ئێستا کاتێ بیر لە [مردنی] تۆ دەکەمەوە، ئەویشم لێ دەکولێتەوە و سەرلەنوێ دەپسێتەوە.

 

ئەمنیش جەرگ و دڵ: دەبێ لەگەڵ میسراعی دوای خۆیدا بخوێنرێتەوە: جەرگ و دڵی ئەمنیش وەکوو مۆم هەڵبووە و گڕ دەگرێت و ناکووژێتەوە.

 

دەگڕێت: گڕ دەگرێت، دەسووتێت.

 

کوتوپڕ: لەپڕ. بە مردنێکیش دەگوترێت کە بەهۆی وەستانی دڵ یان مێشکەوە بێت و لەپڕ کەسەکە بکووژێت. کوتوپڕ بم واتە بە سەکتە و وەستانی دڵ بمرم ئەگەر ساتێکیش تۆم لەبیر بچێتەوە.

 

بستۆ: ملەی کێو.

 

داخۆ تازە...: لەو زیادەڕۆییانەیە کە تەنیا شاعیر و هونەرمەند دەتوانن بیکەن بێ ئەوەی ناحەز نەبێت! لە قسەکردنی ئاساییدا ئەگەر کەسێک بڵێ برازاکەم مردووە و ئیتر دوای ئەو لە دنیادا گوڵ شین نابێت، بیسەر پێی پێدەکەنێت بەلام شاعیر دەیڵێت و جوانیشە! ئاوات دەپرسێت ئایا بە بێ عەلیشای برازام گوڵ شین دەبن؟ یان تەنانەت واهەیە کۆرپەی هیوای هەموو گەڵ بتوانێت باڵا بکات؟

 

تازە نابیمنم ئەوانە...: "ئەوانە" کێن؟ دەبێ کەس وکاری لەدەستچووی شاعیر بن. حاجی سەید محەممەدی کاکی شاعیر دوو ساڵ پێش عەلیشا کۆچی دوایی کردبوو و حاجی بابەشێخی مامیشی ١٧ ساڵ پێشتر.

 

ساڵی پەنجا و نۆ بوو: ساڵی ١٣٥٩ ی کۆچیی هەتاوییە.  ٣ ی ڕێبەندانی ئەو ساڵە دەکاتە ٢٣/١/١٩٧٧ ی زایێنی.

 

بەحری عەرووزیی شیعرەکە:

رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن


 

[1] چاپی ئەنیسی: چڵ دەدا و دەکولێتەوە

[2] چاپی جەعفەر: بێ شاعەلی

[3] چاپی ئەنیسی: جەرگ و دڵی مامت

 

 

www.rojhalat.de / www.bokan.de