دیوانی نوێی شیعرهکانی سهید کامیل ئیمامی (ئاوات)
نووسین و ئامادهکردنی: ئهنوهر سوڵتانی
شیعری ژمارە ١٦١
شایی
|
یاخودا کاکە! موبارەک بێ لە تۆ ئەم شایی یە ئەم سروور و خۆشییە، لەو خانەقا و ئاوایی یە[1]
غەم نەما، حەسرەت بە
جارێکی کەوت، ئەستۆی شکا
موددەعی ئەمڕۆ لە داخان
هەڵمسا هەروەک تەپڵ
عاقیبەت دەردێ
دەزانم، دەردەکەی ئیسقایی
یە[3] زەنبیل، پایزی ١٣٣٩ی هەتاوی (لاپەڕە ٣٧ و ٣٨ ی چاپی ئەنیسی و ٢٢٥ ی چاپی جەعفەر) ______________________________________
عینوانی شیعرەکە لە هەردوو چاپدا وەک یەکە.
لە پەراوێزی چاپی جەعفەردا نووسراوە: "بۆ شایی حاجی سەید ئەنوەری برازای". ناوەرۆکی شیعرەکەش بە ڕاشکاوی هەر ئەو هەواڵە ڕادەگەیێنێت.
ئاوات وێدەچێت پەیوەندێکی گەرمی بنەماڵەیی لەگەڵ ماڵی براگەورەی خۆی واتە حاجی سەید محەممەدی هاشمی (سەیدی زەنبیل) و سێ کوڕەکەی، هەروەها بنەماڵەی مامی، واتە حاجی بابەشێخی سەیادەت و کوڕەکانیدا بووبێت لەبەر ئەوەی چەند شیعری لەپەیوەندی ئەو کەسانەدا گوتووە هەر لە سەفەر و ژن هێنان و نەخۆشییەوە تا مردنیان. ئەم شیعرەش بە بۆنەی ژن هێنانی سەید ئەنوەری برازایەوە گوتراوە. حاجی سەید ئەنوەر کوڕی ناونجیی سەیدی زەنبیلە کە ئێستا وەک جێگری ئەو، لە ناوچەی بۆکان و سەقزدا، کاری شێخایەتی دەکات.
تەنزێکی نەرم بە تان و پۆی شیعرەکەدا گەڕاوە. وێدەچێت بنەماڵەی شێخانی کورد، کە لەگەڵ مورید و ئەندامانی کۆمەڵگادا گەلێک جیددی و فەرمین، لەناوخۆیاندا قسەی خۆش و گاڵتە وگەپیان زۆر بێت. نموونەکەی، ئەو نامانەن وا شێخ مەحموودی حەفید بۆ شێخ عەبدولقادری دۆزەرخدەرەی نووسیون، یان بوونی قسەخۆشێکی وەک سەید ڕەشیدی خانەقا لە خانەقای بورهان.
تەنزی نەرمی ئاوات لە یەک دوو فەردی کۆتاییدا هەندێکیش توند وتیژ دەبێت کاتێ کە دەڵی وا خانەقا[ی زەنبیل کە شوێنی ئەو داوەت و شاییە بووە]، پڕ بووە لە ئەنواعی خەڵک، بەڵام سەید ئەنوەری زاوا زێڕینە لە خەڵوەتی تەنیاییدا هەر خەریکی بیرکردنەوەیە [واتە ئاگای لەو بەزم و هەرایە نییە] و لەوەش توندتر کاتێکە کە دەڵێ زەحمەتە سەید ئەنوەر [بەهۆی ئەو خەڵوەنشینی و تەنیایی و دووربوون لە شایی و هەڵپەڕکێیەوە]، هیچی لە باردا بێت و تەنانەت ئەگەریش بتوانێ ببێت بە زاوا، کارێکی ئیستیسنایی کردووە!
لەو خانەقا و ئاواییە: خانەقاکە لە ئاوایی زەنبیلە کە کەوتۆتە باشووری ڕۆژئاوای بۆکان و باکووری ڕۆژئاوای سەقز.
موددەعی: نەیار و ناحەزی شێخ و بنەماڵەکەی. من لام وا نییە ڕووی قسەی شاعیر لە کەسێکی تایبەت بێت، ئەگەریش هەبێت من نازانم کێ بووە. بە بۆچوونی من ئەو ناحەز و نەیارە، چەمکێکی گشتیترە و هەموو ئەو کەسانە دەگرێتەوە کە لەو ساڵ و ڕۆژانەدا شێخیان خۆش نەویستبێت یان دژایەتییان کردبێت.
دەردێ: دێتە دەرێ، دەردەکەوێت و دەزانرێت.
ئیسقایی: نەخۆشی ئاوبەند، استسقا (هەنبانە بۆرینەی مامۆستا هەژار). نەخۆشییەکە بریتییە لە کۆبوونەوەی ئاو لە لەشی مرۆڤدا. باوەڕ ناکەم لەم فەردەدا نیازی شاعیر نەخۆشییەکی تایبەت بووبێت ئیستیسقا تەنیا بە حیسابی سەروا لە شیعرەکەدا گونجێنراوە، بەڵام ئەو گونجێنرانە وەستایانە کراوە لەبەر ئەوەی دوابەدوای ئەو، ڕستەی "هەڵمسا وەک تەپڵ" هاتووە. دیارە خەڵکانی ئیستیسقایی ورگیان زل دەبێت و هەڵمسان لە دەموچاویشیاندا بەرچاو دەکەوێت.
حاتەمی تایی: مرۆڤی نموونەی ناو عارەبان بۆ بە بەخشندەیی و دڵئاوایی.
دۆست، دوژمن: لام وایە ئەوانەش هەر ناوەەرۆکێکی گشتییان هەیە و ڕووی شاعیر لە کەسێکی تایبەت نەبووە.
جەنابی حاجی: نیاز لە حاجی، بەگوێرەی ئەو زانیارییەی وا ڕێزدار جەلالی سەیادەت پێیداوم، "حاجی سەید حوسەین برای حاجی بابە شێخ و حاجی سەید سەلام، هەروەها مامی سەیدی زەنبیل (حاجی سەید محەممەد) بوو کە ئەویش باوکی سەید ئەنوەر بوو". بەو پێیە، هاوسەرگیرییەکە لە ناو خجزم و تایفەی خۆیاندا بووە. سپاسی زۆری کاک جەلالی بەڕێز دەکەم.
جووی کەسێک بوون: نیاز ترسان لەو کەسەیە. لە بۆکان باو بوو دەگوترا ئەو پیاوانەی وا هاوسەرگیرییان دەکرد لە خەزووریان (واتە باوکی هاوسەرەکەیان) دەترسان و دەبوون بە جووی ئەو! ئەوە ئاماژەیەکی تێدایە بەو ڕاستییەی کە کەمایەتی جوولەکە لە کوردستان لە خەڵکە موسوڵمانەکە ترساون لەبەر ئەوەی موسوڵمانەکان زۆرینە بوون و بە حیسابی ژمارە، دەرەقەتیان هاتوون. لە لایەکیترەوە ئیسلام ئایینێکی هێرشکارە و ئامانجی ئەوەیە ئیماندارانی هەموو ئایینەکانی جیهان لەدینی خۆیان وەربگەڕێن و زەربی شمشیر بکرێن بە موسوڵمان؛ لە پێناو ئەو سیاسەت و بەرنامەیەشدا هەزار وسێسەد ساڵە شەڕ دەکرێت و خوێن دەڕژێت، وێدەچێ لە داهاتووشدا دۆخی ناوچەکە و تەنانەت جیهان لەوە باشتر نەبێت و "لکم دینکم ولی دین" ی قورئان بنرێت بە تاقەوە و ئایەی کوشت وبڕی غەیرە موسوڵمان جێگەی بگرنەوە کە لە سووڕە مەدەنییەکاندا کەمیش نین. بەحری عەرووزیی شیعرەکە: رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
|