دیوانی نوێی شیعرهکانی سهید کامیل ئیمامی (ئاوات)
نووسین و ئامادهکردنی: ئهنوهر سوڵتانی
شیعری ژمارە ١٦٣
ئاردی نێو دڕوو
|
نیشتمانی خۆشەویست! بۆ پارە پارە و لەت کرای؟
تۆ مەگەر جەرگ و دڵی ئەمنی، بە حەسرەت داڕزای؟
هەرچی پارچەپارچە و لەتلەت بی، لای ڕۆڵەی وەتەن
قاقڵاوا، ١٣٤٧ی هەتاوی (لاپەڕە ٢٢٩ ی چاپی جەعفەر. لە چاپی ئەنیسیدا نەمدۆزییەوە)
_______________________________________
شیعرێکی نیشتمانییە و دەبێ هەر بەو هۆیەوە لە کاتی چاپی ئەنیسیدا سانسۆر کرابێت یان لە ترسی سانسۆر هەڵاواردرابێت، کە هەردوکیان هەر سانسۆرن! ئەوە باروەدۆخی چاپ و چاپەمەنی کوردییە لە سەردەمی مەلاکاندا، لە سەردەمی شادا لەوەش خراپتر بوو.
ساڵی ١٣٤٧ ئەو سالەیە وا خەباتی چەکدارانە لە ناوچەی موکریان لە ئارادا بوو و بە شەهیدبوونی ڕێبەرەکانی (برایانی موعینی، شەریف زادە، مەلا ئاوارە و...) شکستی هێنا. ئاغا سەید تاهیری کوڕی شاعیر بۆ ماوەیەک لەگەڵ ئەندامانی دیکەی حزبی دیموکراتی کوردستان لە باشووری وڵات بوو، کە دوای ئەوەی کێشە و دووبەرەکی کەوتە ناو ڕیزەکانیانەوە، گەڕایەوە ئێران. بزووتنەوە چەکدارییەکەش هەر لە باشوور و دوای ئەو دووبەرەکییە سەری هەڵدا.
ئاردی نێو دڕوو: کۆکردنەوەی ئاردی بڵاوبووی ناو دڕوو وداڵ، لە کوردیدا بە واتای کاری لە کردن نەهاتوو دێت. شاعیر تاوانی دابەشبوونی خاکی کورد دەداتە پاڵ دوژمنان کە دوور لە ڕاستی نییە. بەڵام دەوری کورد لەو دابەشبوونانەشدا نابێ نەگیرێتە بەرچاو.
کۆچی لێقەوماوەکانت: کورد لە قۆناغی جیاجیای مێژووییدا کۆچ دراوە و لە سەر خاک و زێدی خۆی دەرکراوە. ئاماژەی شاعیر بە کام کۆچڕەوە؟ ئەگەری نزیک لە ڕاستی دەبێ قۆناغێک لە شۆڕشی ئەیلوول بێت لە باشووری کوردستان، کە لە ساڵی گوترانی شیعرەکەدا (١٩٦٨)، حەوت ساڵێکی بەسەردا تێپەڕ ببوو و گەلێک بەرز ونەوی دیتبوو. بەڵام کاتێ دەڵێ خوار وژوور [واتە باشوور و باکوور] ی گرتەوە، ئەگەری ئەوەش دێتە پێشەوە کە ئاماژەی بە کۆچی لاوانی کوردی ڕۆژهەڵات بۆ باشووریش تێدا بێت؛ دیتارە لەو حاڵەتەدا دەبێ لەبیرمان نەچێت کە شاعیر باسی 'لێقەوماوەکان' دەکات نەک خەباتکاران.
زەنوێر: جێگەی بڵندی هەوا سازگار (هەنبانە بۆرینەی مامۆستا هەژار)
لابەر و هێنەر: شاعیر بە هێنانی ئەو دوو چەمکە، سەنعەتی تضاد (مقابلە) ی دروست کردووە.
دەسەودۆعا: کەسێک کە دەستی پاڕانەوە و دۆعای بەرز کردۆتەوە. حاڵەتی دۆعا کردن.
هۆز: عەشیرە. ئەم وشەیە لە کوردیدا تەعریفکی ڕوونی نییە و بە واتای جیاوازی تایفە، عەشیرە، قەوم و تەنانەت میللەت کەڵکی لێ وەرگیراوە. شاعیرانی موکریان گەلێک جار واتای میللەتیان لێ وەرگرتووە. مامۆستا هەژار لە شیعرە سەرەتاییەکانی سەردەمی کۆماری کوردستاندا دەمەتەقەیەکی نووسیوە و تێیدا گوتوویەتی: - "ئەی کوڕ! نەوەی کێی؟ - نەوەی شێرانم. - تۆ لەکام هۆزی؟ - هۆزی کوردانم....."
بەحری عەرووزیی شیعرەکە: رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
|