دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

 شیعری ژمارە ١٦٩

ناڵەی بێدڵان

 

 

 

دڵێکی وام ئەمن ناوێ بە ناڵەی بێ دڵان نەگری

 وەکوو شەونم لە سەر خونچەی گوڵان بۆ بولبولان نەگری[1]

 

وەکوو بولبول نەبێته عاشقی گوڵ، دڵ به کار نایە

ئەگەر شێتانه سبحەینان نەچێته سەر چڵان، نەگری



له بەهره و شەوق و زەوق و خێر و خۆشی دووره ماڵ‌کاول

دڵی وا بێ‌ئەوین، جارێک به حاڵی عاشقان نەگری



شەوێ تا ڕۆژ دەناڵێنن، لەگەڵ تەیری شەوا جووتن
[2]

دڵی وام بۆ چییه بۆ وان شەوێ تا بەربەیان نەگری



شەوانه مەل دەخوێنن بۆ ئەوانەی دڵ بریندارن

دڵم ناوێ به دەنگی پڕ له سۆزی وان، شەوان نەگری



به هات‌وچوونی شێت‌وپێتی دڵ با پێکەنین، گەر ئەو
[3]

به ئامۆژگاری زانایانی پیر و عاقڵان نەگری



            له ماڵێ قەت شەوانه ئۆقره ناگرێ، ناسرەوێ تاوێ

          "ئیمامی" تا سبەینێ زوو نەچێته نێو گوڵان نەگری


                                               قاقڵاوا، ١٣٤٧ی هەتاوی

(لاپەڕە ١٣ ی چاپی نەنیسی و ٢٣٨ ی چاپی جەعفەر)

__________________________________________________ 

عینوانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا، "دڵی وام ناوێ"یە. هەردوو عینوانەکە لە میسراعی یەکەمی فەردی یەکەم وەرگیراون.

 

غەزەلێکی ناسک و هەستیارانەیە. شاعیر لە کەرەسە و ئامێری کۆن کەڵکی وەرگرتووە بۆ ئەوەی بیرۆکەیەکی نوێ بخوڵقێنێت. بولبول و خونچەی گوڵ و شەونم و عاشق و زۆرێکی دیکەی هاوچەشن، لە هەزاران شیعری شاعیراندا هاتوون بەڵام پێکهاتەی دروستکراوی شاعیر لەو چەمک و واتایانە، ئێستاش دەتوانێ سەرنجی خوێنەر بەرەوە خۆی ڕابکێشێت  و ئەوە سەرکەوتنێکە بۆ شاعیر.

 

گریان چەمکی سەرەکی ناوەرۆکی شیعرەکەیە و شاعیر لە پێشدا ننموونە لە بێدڵ (واتە مرۆڤ یان بولبولی عاشق) و زانا و عاقڵان دێنێتەوە کە دەگرین، ئینجا خۆی دەباتە ڕیزی ئەوان و دەڵی منیش ئەگەر بەیانی زوو نەچمە ناو گوڵان و [بۆیان] نەگریم، بەشەودا ئۆقرە ناگرم. هەروەها لۆمەی دڵی خۆی دەکات و دەڵی ئەو دڵەی وا نەبێتە عاشقی گوڵ و وەک بولبول، شیتانە نەچێتە سەر لقی گوڵ، بەکار نایەت.

 

شیعرێکی ساکار بەڵام قورس و قایمە و وشەی ئەستەم و دوور لە زیهنی تێدا نییە.

 

شاعیر بەوپەڕی ئازادییەوە وشەی جوانی کوردی، عەرەبی و فارسی لە پەنای یەک داناون و سڵی لە وشە بێگانەکان نەکردۆتەوە: مەل و تەیر؛ عشق و ئەوین؛ شەوق و زەوق و خێر و خۆشی؛ سبەینێ و سبحەینێ، ئۆقرە و سرەوتن.

 

بە هێنانی شەوق و زەوق و خێر وخۆشی، شاعیر لە عەینی کاتدا هەم جیناسی ناتەواو و هەم مراعات النظیری دروست کردووە.

 

پێکەنین و گریان (فەردی شەشەم): سەنعەتی طباق یان تضادیان پێ دروستکراوە.

 

بەهرە: مرخ، ئەوەی لە فارسیدا "استعداد"ی هونەریی پێ دەگوترێت (دیارە، استعداد ی عەرەبی نییە).

 

وان: ئەوان. دووچار لە شیعرەکەدا هاتووە: یەکەمیان دەگەڕێتەوە بۆ "تەیری شەو" (فەردی چوارەم) و دووهەمیان بۆ "مەل" (فەردی پێنجەم). بە 'وان' و 'شەوان' یش جیناسێکی ناتەواو دروستکراوە.

 

شێت و پێت: پێت 'موهمەلە' و بە تەنیا واتایەکی نییە بەڵام لەگەڵ شێت دا، واتای شێت دەدات. شێت و پێت سیفەتن بۆ هات وچوونی دڵ، کە لە قسەکردنی ئاساییدا دەبوایە قەیدی 'شێتانە' یان 'شێت و پێتانە' لە جیاتییان بهاتبایە.

 

ئامۆژگاری: دەبێ وەک ئامۆژگاریی بخوێنرێتەوە. دیارە لە ڕوانگەی شاعیرەوە ئەگەر بێت و دڵ بە پێی ئامۆژگاری زانایانی پیر و عاقل، نەگری، دەبێ ئێمە هەموو بەو هات وچوونەی دڵ پێبکەنین!

 

تاوێ: دەمێکی کورت

 

بەحری عەرووزیی شیعرەکە:

هزج مثمن سالم: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن


 

[1] . چاپی ئەنیسی: گوڵان و بولبولان نەگری.

[2] . چاپی ئەنیسی: لەگەڵ تەیری شەودا جووتن. لام وایە هەڵەی چاپ بێت، ناکرێ هەڵەی ساعیر بێت لەبەر ئەوەی کێشی شیعرەکە تێکد ەدات.

[3] . چاپی ئەنیسی: هاتوچونی

 

 

www.rojhalat.de / www.bokan.de