دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)
نووسین و ئاماده‌کردنی: ئه‌نوه‌ر سوڵتانی
شیعری ژمارە ١٨١
پاڕانەوە
|
سەگێکی دەمڕەشی بێ
کەڵپە، پیر و کوڵکن و
نووزن
دەسووڕێ خوێڕییه،
کۆڵان به کۆڵان،
سەد کون و قوژبن
بچۆ بەردەرکی
خاوەن خوان و بەخشین، یانی ئەو
زاتە- قاقڵاوا، ١٣٦٥ی هەتاوی (لاپەڕە ١٢١ و ١٢٢ی چاپی ئەنیسی و ٢٦٣ و ٢٦٤ی چاپی جەعفەر) _________________________________________________ عینوانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا هەر 'پاڕانەوە'یە. یەک لەو ٥ پارچە شیعرە پێنج خشتەکییەیە وا لە دیوانی ئاواتدا بەرچاو دەکەوێت. بە ماوەی ٣ ساڵ پێش مەرگی شاعیر گوتراوە و مۆرکی پیری و بێ هیوایی بە ڕوونی بە سەرەوە دیارە. شیعرێکی ئایینی پاڕانەوە لە خودایە، بەڵام لێرەدا وێدەچێت ئاوات بە تەواوەتی لە خودادا توابێتەوە و نیشانەیەک لە 'خۆ'ی نەمابێتەوە. شاعیر خۆی بە سەگێکی پیری گڵاوی یانیگری بێ کەڵپە... دادەنێت و لە خودا دەخوازێت پەتێک بخاتە ملی و بەرەو دەرکەی خۆی ڕابکێشێت. ئەوە تەسەووف و باوەڕی 'وحدت الوجود'ی نییە وا لە شاعیر دەکات خۆی بگەیێنێتە ئەو شوێنە کە لە سفر نزیک ببێتەوە. ئەو فەلسەفەیە دیارە غروور و کەلـلەڕەقی لە مرۆڤدا ناهێڵێتەوە بەڵام لە عەینی کاتدا بە شوێنێکییەوە دەبەستێتەوە کە چەشنە شانازییەکی پێدەبەخشێت و هەر بۆیەش ناهێڵێت تووشی حەقارەت بێت. تەسەووف ناتوانێت پاڵنەری شیعرێکی ئەوتۆ بێت بەڵکوو ئەوە ئایینە کاری وای پێدەکات. پەیوەندی مرۆڤ و خودا تەنیا لە ئایینی ئیسلامدا دەتوانێت وا یەک لایەنە و "ئاغا- ڕەعیەتی" بێت. دیارە لەو پەیوەندییەدا نابێ دیاردەیەکی دیکەشمان لەبیر بچێت ئەویش پیری و ترس لە مردنە بەڵام تەنانەت مردنیش لە ئایینەکانی دیکەدا ئەوەندە جێگەی ترس نییە و چاوەڕوانیی نەکیر و مونکیر لە قووڵایی گۆڕیش، هەر بەشێکن لە فێرکراوەکانی ئایینی ئیسلام. دەم ڕەش: کەسێ کە چاک نابێژێ (هەنبانە بۆرینە). کەڵپە: ددانی پێشەوە. کەڵپ ددانی پێشەوەی بوونەوەری غەیری ئینسانە. کوڵکن: پڕ موو. نووزن: سەگێک کە هەر دەوەڕێت؛ کینایە لەکەسێک کە پرت وبۆڵەی زۆر دەکات. چڵێس: نەوسن گورگەمێش: سەگی زیانی خرۆ، کە پەز دەخوا (هەنبانە بۆرینە) بێ وەڕ: سەگێک کە بێگانەش ببینێت هەر پێی نەوەڕێت؛ سەگی پیر؛ مرۆڤی بێ کەڵک. بێ پاس: سەگێک کە پاسی خاوەنەکەشی نادات؛ مرۆڤی بێ خێر. مندار: حەیوانێک کە پێش ئەوەی چەقۆ بیگاتێ، دەمرێت. پێشە: ئێسقان موستەوجیب: شایان، سزاوار، عەرەبییە. ڕێش: بریندار گڵاو: زۆر پیس، جێ دەمی سەگ و بەراز (هەنبانە بۆرینە) پیرە سە: سەگی پیر مۆخ: مەغزی ئێسقان خوان: سفرە
ئیسباتە: سەلماوە
بە هیچی: بە بێهوودەیی
تا داتنەناوە ئەم دەم و ساتە: تا نەمردووی
تۆپی: مردی. تۆپین، مردنی حەیوانی پیسە (هەنبانە بۆرینە)
کلکە سووتێ: کلک ڕاتڵەکاندنی سەگ بۆ کەسێ کە خۆشی دەوێ، بریتی لە ڕیایی و زمان لووسی (هەنبانە بۆرینە)
پاڵ کەوتن: ڕاکشان، لێرەدا نیاز لە ڕاکشانی سەگ یان بەشێوەی سەگە
کاس: وڕ، گێژ
کەڕ و کاس: کەسی گێژ، کەسێک کە باش تێناگات. لە چاپی ئەنیسیدا 'کڕ وکاس' هاتووە.
کڕ: ئارام، بێدەنگ (هەنبانە بۆرینە)
قوززەڵقورت: گیاندارێکی بچووکە چوار باڵی هەیە (هەنبانە بۆرینە)
ماسی هەڵماسی: زگی ماسی پاش مردنی هەڵدەماسێت، کینایە لە مردنە. جیناسی ناتەواوە و مۆسیقای ناوخۆیی پیتی/س/ ی تێدا هەست پێدەکرێت.
یانی: نهێنی
یانیگر: سەگێک کە بێ ئەوەی پێت بوەڕێت، دەتگرێ(هەنبانە بۆرینە)
بەحری عەرووزیی شیعرەکە: هزج مثمن سالم: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن[1] چاپی ئەنیسی: بێ پاس هەر وەک من [2] چاپی ئەنیسی: لەستۆ خرای کێشە. دەبێ هەلەی تایپ بێت [3] چاپی ئەنیسی: ڕەحمی دلی... [4] چاپی ئەنیسی: ئەوی خاوەن... [5] چاپی جەعفەر: بەهیچێ [6] چاپی ئەنیسی: پێسی.... کڕ وکاسی
|