دیوانی نوێی شیعرهکانی سهید کامیل ئیمامی (ئاوات)
نووسین و ئامادهکردنی: ئهنوهر سوڵتانی
شیعری ژمارە ١٨٤
ستایشی پێغەمبەر
|
سانعی ڕۆژ و شەو، مەهـ و پەروین!
ڕازقی مار و موور
و چاک و خراپ! سەد
هەزاران تەحییەت و سەلەوات
ئەی 'شفیع الامم'
چ خۆشلەقەبی! سەد
هەزاران تەحییەت و سەلەوات
ئەی بە نووری
جەماڵی ڕووی زیبات! سەد
هەزاران تەحییەت و سەلەوات
ئەو شەوی حەو
سەمات هەموو تەی کرد سەد
هەزاران تەحییەت و سەلەوات زەنبیل، ١٣١٣ی هەتاوی (لاپەڕە١٣٢ تا ١٣٥ ی چاپی ئەنیسی و ٢٧٧ تا ٢٧٩ ی چاپی جەعفەر) ______________________________________________
عینوانی شیعرەکە لە هەردوو چاپدا وەک یەکە. دەقەکان جیاوازییەکی زۆریان لەگەڵ یەکتردا نییە.
تەرجیع بەندێکی چوار بەندییە، بەندی یەکەمی لە نەعتی خودادا گوتراوە و سێ بەندەکەی دیکەی هەڵدانی پێغەمبەری ئیسلامە و واهەیە بکرێت ناوی 'مناجات'یشی لێبنرێت.
شاعیرانی کلاسیکی کورد کەم و زۆر هەموویان لە شێوەی ئەم ستایشەی پێغەمبەریان هەیە و بەشێکیان بە تایبەت چۆن ئەویندارێک باسی گراوییەکەی دەکات، ئاوا بە بەژن و باڵای پێغەمبەری خۆیاندا هەڵگوتووە. ئاواتیش بە هەمان شێوە، لێرەدا هەندێک تەعبیری وەک "ڕووی زیبا، سەرتاپا شەوق و زەوق، بەدەنی ڕێک و پێک و ئەعزای بۆن خۆش"ی هێناوە کە بە عادەت ئەو سیفەتانە بە دڵدار و خۆشەویست و گراوی دەگوترێن و دەدرێن.
شیعرەکە، گەلێک وشە و تەعبیری فارسی و عەرەبی تێدایە. جگە لە وشە، هەندێک تەرکیبیش هەن کە عەینوبیللا فارسین. بۆ نموونە، دوو فەردی یەکەمی بە گۆڕانکارییەکی زۆر کەمەوە دەبنە فارسی و تەرکیبی وەک ئاسمان و زەمین، مەە و پەروین، و مارومووریش هەر فارسین کە هێنانی کوردییەکەیان جیاوازییەکی لە واتادا پێک نەدەهێنا، مەگەر کێشەی کێش یان سەروای بخوڵقێندایە: ئاسمان و زەوی، مانگ و پەروین، و مار و مێروو.
سانع: خوڵقێنەر، عەرەبییە
ڕازق: ڕۆزیدەر
بە نەسیمی بەهاری...: واتە مڵکی خۆت، کە سەر زەوی بێت، بە نەسیمی بەهاری ڕەنگاوڕەنگ کردووە.
ئەم وتە، خۆشەمە: من کۆما (وێرگول)ێک دوای 'ئەم وتە' دادەنێم بۆ ئەوەی بکرێت ئاوا بخوێنرێتەوە: ئەو وتەیە بۆتە بنێشتە خۆشکەی سەر زاری منی شاعیر. بەڵام کام وتە؟ "سەدهەزاران تەحییەت و ....". بەڵام لێرەدا وشەی 'ئامین' هەندێک جێگەی پرسیارە. ئەو وشەیە بە عادەت لە کۆتایی دۆعادا دێت و واتای "با وابێت" و "یاخوا وابێت" دەدات. ئاوات لە شیعرەکەدا 'ئامین'ی هێناوەتە سەرەتای دۆعاکە و پێش ئەوەی دۆعا بکات، ئامینی بۆ دەڵێت.
مەمات: ڕۆژی مردن، قیامەت
شفیع الامم: تکاکاری ئۆممەتان
عزم: ئیرادە و خواست. عظم: ئێسقان. ئەگەر وشە کوردییەکە لە عظم وەرگیرابێت، ئەودەم دەبێ وای واتا بکەینەوە کە 'تۆ کەسێکی ئێسقان قایم' و بە توانای. بەڵام بە ئەگەری زۆر نیازی شاعیر هەر "عزم" بووە بە واتای ئیرادە.
حیلم: سەبر و تاقەت
مونتەخەب: هەڵبژێرراو
لەپێشتران: ئەو کەسەی وا لە پێغەمبەرانی دیکە لەپێشترە. لەجیاتی ئەوەی بڵێت ڵە پێغەمبەرانی دیکە لەپێشتری، گوتوویەتی لە نەبی لەپێشترانی ئەوەش بەئامانجی پاراستنی کێش و سەرواوەیە.
فەزیلەت: گەورەیی و لەپێشی لەباری ئەخلاقییەوە.
سەنا: هەڵدان و پێداهەڵگوتن. سەناگۆ: کەسێک کە بە کەس یان لایەنێکدا هەڵدەڵێت.
تەبع: مرخ
هاتیف: بانگدەر، پەیامهێنەر
دین تەڵەب: خوازیاری دین
جوود: دڵئاوایی، بەخشندەیی
خوان: سفرە
بەزل: بەخشندەیی
سەخا: بەخشندەیی
بەرەکات: کۆی بەرەکەت، دامەزرانی خێر لەلایەن خوداوە.
عەرەسات: سەحرای مەحشەر
حەوت سەمات هەموو تەی کرد: ئاماژەیە بەو ئەفسانەیەی وا دەگوترێت پێغەمبەری ئیسلام لە شەوی میعراجدا حەوت تەبەقەی ئاسمانی بەچرکەیەک بڕی و گەیشتە قاتی حەوتەم.
پەی کردن: لەکار خستن، لاق شکاندن
پەزیرایی: میوانداری، فارسییە.
گوڵستانی ئیرەم: باخی ئیرەم، یان باخی شەدداد، یان باخی عەدن، باغێکی ئەفسانەییە، کە لە قورئاندا وەک "ارم ذات المعاد" ئاماژەی پێکراوە. ئاوات لێرەدا وەک باغێکی ڕاستەقینە باسی دەکات و دەڵێ بەهۆی چوونی پێغەمبەری ئیسلامەوە بۆ میعراج، نەمامەکانی ئەو باغە باڵایان کرد و خۆنچەیان دەرهێنا. بەحری عەرووزیی شیعرەکە: خفیف مسدس مخبون محذوف: فاعلاتن مفاعلن فعلن |