دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)
نووسین و ئاماده‌کردنی: ئه‌نوه‌ر سوڵتانی
شیعری ژمارە ٢٢٣
کەوش و کەڵاش
|
ڕۆژێ بێتاقەتی سەری لێدام زۆر وەڕەس بووم، بەرەو دەرێ هەستام گەرچی زستان و سارد و سەرما بوو[1] خەمی زستان تەمی لەسەرما بوو چەکی ڕاوم هەبوو، لە شانم کرد بیری ڕاو و دەر و گەڕانم کرد ڕووم لە دەر کرد و چوومە سارایەک دەرودەشتێکی خۆش، دڵئاوایەک دیم کە داڵێ لە دوندی شاخێ بوو لێیدەدا باڵ، ئاخ و داخی بوو کە وڵاتی ڕەشی لەقیس چووبوو جێی تەماشای بڵند و ئاسۆ بوو سەربەرەوژێر، بە چاوی وا جوانی بۆ نچیرێ، لە خوارێ دەیڕوانی منی دی، وەیدەزانی نێچیرم نەیدەزانی مرۆیەکی پیرم! نە نێچیرم، نە باڵ و پەڕ سووتاو نە ئەسیرم، نە باڵ و پێ بەسراو من نە خۆراکی داڵ و ماڵ و قەلم نە کەلاکم ئەمن، نە کوێر وشەلم هاتە خوارێ، کە دی منم، تاسا وەرگەڕاوە بە توندی، زۆر ترسا ڕووبەڕووم نیشت لە بەردێ، بێچارە داڵی برسی و هەژار و ئاوارە کوتی ڕاوچی! منیش ڕەفیقی تۆم بۆیە هەروا لە شاخ و دەم ئاسۆم من بە چەنگ و دەنووک و تۆ بە تفەنگ نزم ئەکەین قاز و باز و شێر و پەڵەنگ کوتم ئەی داڵ! مەحاڵە پێکەوە بین تۆ لە هەوران دەڕۆی و من لە زەمین تۆ بە شاباڵ دەڕۆی و من پێیان تۆ لە گۆشت کەو دەخۆی و من لەتە نان نانی وشکم ئەگەر وەچنگ بکەوێ وەدەزانم هەمە کەبابی کەوێ! چنگ و دندووک و باڵ لە تۆ جوانە بێ بەشم من بە جارێ لەو سیانە بە دەس و پێ و پل و قەناعەتی خۆم کوانێ موحتاجی تۆ و ڕەفاقەتی تۆم!
(لاپەڕە ١٧٨ و ١٧٩ ی چاپی ئەنیسی؛ لە چاپی جەعفەردا نییە) _____________________________________ شیعرێکی ڕیوایی یە و تەواو سیمبولیکە. کاتێکەری شیعری "دووباز پێکەوە"ی مامۆستا هەژاری بەسەرەوە دەبینرێت: "دوێنێ، ئەودەمەی کۆچی دەکرد شەو بۆ موژدەی بەیان لە قاسپەی دا، کەو..." ئەو چەشنە شیعرانەی وا تێیاندا شاعیر کەڵک لە خەیاڵی خۆی وەردەگرێت و لەگەڵ حەیوان یان باڵندەیەکدا دەکەوێتە گوفتوگۆ و بۆ پیشاندانی گرفتی مرۆڤ و کۆمەڵگا، لە زمان ئەوانەوە پەندێک ئاراستەی خوێنەر دەکات لە زوربەی زمانە ئوروپاییەکاندا هەبووە و بە هەمان شێوە لە عەرەبی و تورکی و فارسیشدا (بۆ نموونە دەبێ کتێبی کلیلە و دمنە بهێنمەوە کە پەخشانە). نموونەیەکی دیکەی کارەکە، دیوانی شیعری ناسراو بە "هۆپ هۆپ نامە"ی میرزا عەلی ئەکبەری سابیر شاعیری ئازەربایجانییە، کە کارتێکەریی زۆری لەسەر سەید ئەشرەف گیلانی (نسیم شمال) شاعیری سەردەمی مەشرووتەی ئێران بووە و هەندێک کەمتریش لەسەر لاهووتی کرماشانی. دووری نابینم کە لەڕێگەی ئەو دوو کەسەی دواییەوە بابەتەکە هاتبێتە ناو شیعری کوردی مەکتەبی موکریانیشەوە. لێرەدا پرسیار ئەوە دەبێت کە ئاوات بەم شیعرە دەیەوێت چی ڕابگەیێنێت، پەسندی چی بکات و دژی چی بوەستێت؟ داڵ، کێیە و چییە؟ بۆ وەڵامی پرسیارەکان پێویستە بزانین شیعرەکە کەی گوتراوە، کە بەداخەوە نایزانین! ئەگەر لە سەروحەدی کۆماری کوردستاندا گوترابێت، کە شیعرەکەی هەژار هی ئەو سەردەمەیە، دەکرێ داڵ بە ئاغاوەت یان دەولەمەندی شار یان هەندێک مەلای کورد بزانرێت کە لەگەڵ بیری ژێکافی و کۆمارخوازیدا نەبوون. بۆ قۆناغەکانی دواتر، من تەنیا بیر لە هەندێک دەولەمەند و تاجری شارەکان دەکەم کە بە قسە خۆیان وەک دۆستی ئاوات ناساندووە بەڵام ئاوات وەرینەگرتوون. خۆ ئەگەر ئەوانیش نەبن، دەبێ هەندێک ڕووناکبیری کورد بن کە ئاوات خۆشی لە چارەیان نەهاتووە. عینوانی شیعرەکە لە جیاوازیی شاعیر خۆی و ئەو کەسەی دیکە وەرگیراوە کە ئەو بە کەوش دادەنێت و خۆی بە کەڵاش. وەڕەس: وەڕەز، جاڕز، بێ تاقەت تەم: مژ، تارمایی سارا: سەحرا داڵ: داڵاش، خەرتەڵ وڵاتی ڕەش: ڕەشانگ، شوێنێک بەفری لێ چووبێتەوە ماڵ: من بە حەیوان و ماڵاتی دەزانم. لە هەنبانە بۆرینەدا بە واتای زێی حەیوانی مێیینەش هاتووە کە لێرەدا شوێنی نابێتەوە. چەنگ: چنگ و پەل. لە دەقە چاپییەکەدا یەکجار وەک چەنگ و دوو جاریش وەک چنگ هاتووە. ئەو وشەیە لە ناوچەی ژیانی شاعیردا وەک "چنگ" دەگوترێت بەڵام واهەیە بۆ جیناس دروست کردن لەگەڵ تفەنگ، گوتبێتی چەنگ. دیارە شێوازی چەنگی وشەکە، زیاتر فارسییە تا کوردی. شاباڵ: باڵی گەورەی باڵندەی وەک هەڵۆ
|