دیوانی نوێی شیعرهکانی سهید کامیل ئیمامی (ئاوات)
نووسین و ئامادهکردنی: ئهنوهر سوڵتانی
شیعری ژمارە ٢٣٤
تەلەسم
|
قەدت وەک سەرو و ڕووت هەروەک گوڵ و مووت، لەپێتڕا گرتی، سەرتاپا، هەتا ڕووت هەزاران دڵ سەرەوژێر بەندی زولفت دەلەرزێن هەروەکوو هاڕووت و ماڕووت ئەرێ ئەی گوڵ! لەباخی کێ ڕواوی؟ سەراپای قامەتت هەر گوڵ بوو، پشکووت! برۆ و موژگانی تۆ تیر و کەوانن بەرەوڕووی دڵ، کە هەر لێتدا و نەبزووت! "ئیمامی" ماوە حەیران لەو تەلەسمە، بەبێزارێوە ئەمرت دا و فەرمووت زەنبیل، ١٣٣٠ ی هەتاوی (لاپەڕە ٩٧ ی چاپی ئەنیسی، لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) ________________________________________________ غەزەلێکی ڕێک و پێکی غەرامییە. زۆرکەس زاراوە ئەویندارییەکانی ناو شیعری هەندێک شاعیر بە ئاماژەیەکی عیرفانی دادەنێن و نموونەکەی شیعری حافزی شیرازییە کە دوو دەستە لە شڕۆڤەکاران بە دوو واتای جیاوازی عاشقانە یان سۆفییانەی وەردەگرن. سێ لە سەرجەم پێنج فەردی شیعرەکە پەیوەندییان بە عینوانی شیعرەکەوە هەیە: تەلەسم، هاڕووت و ماڕووت و سەرەوژێر، کە هەموو ئاماژەن بە ئەفسانەی هاڕووت و ماڕووت لە ئەدەبیاتی ئایینی یەهوود و ئیسلامدا. بە گوێرەی ئەفسانە عیبرییەکان ئەو ڕووداوە لە سەردەمی دوای سولەیمانی نەبیدا ڕوویداوە و ئایەتێکی سووڕەی بەقەڕەی قورئانیش ئاماژە بە هەمان ڕیوایەت دەکات. بە گوێرەی ئەفسانەکە، هاڕووت و ماڕووت دوو فریشتە بوون کە خودا ناردنیە سەر زەوی بۆ ئەوەی خەڵک فێری جادوو بکەن بەو ئامانجەی کە خەڵکەکە جادوو بناوسن و فریوی جادووگەران نەخۆن؛ بەڵام ژنێک بە ناوی زوهرە فریوی دان و ئیتر خودا وەک سزادان، هەتا ڕۆژی قیامەت، سەرەوژێر لە چاڵێکدا لە نێوان عەرز و عاسمان هەڵیواسیون! کامە چاڵ؟ کام ئاسمان؟ وەرە بیاندۆزەوە! 'سەرەندیب'یش کە گوایە دەبێ چاڵەکە لەوێ هەڵکەوتبێت، ئێستا سریلانکای پێدەگوترێت و نە چاڵی لێیە و نە هیچ! هەندێک یاری کردن بە وشە و دروست کردنی سەنعەتی شیعریی لە غەزەلەکەدا دەبینرێت، وەک هێنانی ڕووت لەگەڵ هاڕووت وماڕووت، یان لە پێتڕا و سەرتاپا بە یەکەوە. شاعیرانی دیکەی کوردیش بۆ نموونە، نالی و کوردی لە سەر ئەو کێش و سەروایە شیعریان گوتووە و دوور نییە کارتێکەرییان لەسەر ئاوات بووبێت: "مەکە ئیخلافی ئەو وەعدەی کە فەرمووت، دەخیلت بم! کە خانەی سەبرە کەم سووت" (نالی) یان:
"به
داوی زووڵف و دانهی خاڵی
سهر رووت لە پێتڕا: لە لاقتەوە سەرەوژێر بەندی زولفت: واتە بە زولفت سەرەوژێر هەڵاوەسراون وەک هاڕووت و ماڕووت. تەلەسم: تەلیسم، جادوو. بریتین لەو شتانەی کە زوربەی خەڵکی سەردەمی پێش ئێمە باوەڕیان پێیان هەبووە و هەمیشە لێیان ترساون. لە سەردەمی پێش سەرکەوتنی زانست و زاڵبوونیدا بە سەر ئەفسانە ئایینییەکان، کە بە سەدەکانی ناوەڕاست دەناسرێت، هەر لەم ئوروپای ناوەندی شارسانیەتەی ئێستاشدا، نەک هەر پشیلەی ڕەشیان گرتووە و بە ناوی جادووگەییەوە سووتاندوویانە، بەڵکوو مرۆڤی موو نارنجی و سپی پێست (زاڵ)یان بە جادووگەر زانیوە و کەس وەخۆی نەگرتوون و هەندێک جار سووتاندووشیانن؛ بۆ هەموو ئەو وەحشیگەرییانەش پاساوی ئایینیان هێناوەتەوە و ڕیوایەتی فڵانە قیددیس و قەشەی بیلمەزیان کردۆتە بەڵگە. زانست و فەلسەفەی عەقڵیی سەدەکانی دوای شۆڕشی پیشەسازی و شۆڕشی گەورەی فەڕەنسا، عەقڵ و هەڵسەنگاندنی زانستیی کردە جێگری ئەو باوەڕە پڕوپووچانە و بەختەوەرانە شەوقێکی ئەو ڕووناکییەش گەیشتە ناوچەی ژیانی ئێمە لە ڕۆژهەڵاتی ناوین. بە بێزاریوە: بە ناقایلی و بێزارییەوە. دەبێ نیازی شاعیر تیری ئەوینێکی یەک لایەنە بێت کە دڵداری ناڕازی لە دڵی عاشقی داوە و لەوێدا ماوەتەوە گەرچی بە هۆی هەمان ئەو یەک لایەنە بوونی ئەوینەوە، تیرەکە بە بێزارییەوە هاوێژراوە.
|