وەرن سۆفی! وەکوو دەروێش بکەونه گاڵەگاڵ ئەوشۆ

وەره نێو باغی عیشرەت، ئەی نەمامی چاردەساڵ! ئەوشۆ
بده جام و مەزەی ماچت له کوڵم و لێوی ئاڵ ئەوشۆ
            "به سروەت پێ‌دەڵێم چاوم! کزەی دێ بای شەماڵ ئەوشۆ
            چزەی دێ جەرگی برژاوم بەبێ پۆلوو و زوخاڵ ئەوشۆ"

دەری پیری موغان ئاوایه، قاپی مەیکەده وازن
جحێڵ و پیر و منداڵ مەیگوسار و بادەپەردازن
سوراحی کەیل و موتریب مەست و ساقی سادە و سازن
            "کوڕوکاڵ دەم‌به‌خەندەن، کیژوکاڵ پڕ عیشوه وو نازن
            بزەی دێ غەمزه وو ڕەمز و ئیشارەی چاوی کاڵ ئەوشۆ"

زەماوەندی بەهاره، کاتی سەیران و شەق و گۆیه
سەبا بەربووکه، زاوا عەندەلیب، پەرده کەنار جۆیە
دەسا بولبول له پێشوازا بخوێنه، داوەتی تۆیە!
            "سەراسەر فەڕشه چیمەن، بۆ قودوومی بووکی گوڵ، بۆیە
            زمانی گرتووه هەر چەشنی تووتی، کونده ‌لاڵ ئەوشۆ"

له خەڵوەتخانەیی خاڵ‌وبەڵەک‌دا خاسەکەو جووتن
لە سەر سفرەی چەمەن، شەونم مەیه، گوڵ جامی یاقووتن
شنه و سروەی بەیان تێکەڵ هەناسەم بوون و ئەنگووتن
            "به تەشریفی نەسیم، شەوبۆ و نێرگس پاکی پشکووتن
            لە خۆشیان بولبول و قومری دەکەونه قیل‌وقاڵ ئەوشۆ"

وەنەوشه لارەمل، داما له مەیدانا به تەنیایی
ئەوا نەسرین سەری بۆ پردەباز ڕۆنا، بە تەنیایی
ئەوا ڕۆژی لە قیس چوو عاشقی شەیدا به تەنیایی
            "ئەوا هەر چاوەڕێیه نێرگسی شەهلا به تەنیایی
            بە جارێ بوو سپی چاوی به ئوممێدی ویساڵ ئەوشۆ"

شکۆفه پێکەنی ڕووی کرده سوێسن یانیها بگری
نەما ئەهریمەنی زستان، وەلاچوو شیددەت و قەهری
هەزار قەوس و قەزەح ڕابوو به ڕەنگی تاووس و چەتری
            "به دەنگی بولبول و قومری، تەماشا دڵ چلۆن دەگری!
            دەڵێ بگرن به دڵ قەدری، جەماڵی کیژوکاڵ ئەوشۆ"

 

چنار گەییه چنوور، پێچرا سنەوبەر پەرچەم و سونبوڵ
ئەوی نەختێ لە کارا بوو گەیشته مەقسەد و مەنزڵ
به‌تەنیا هەر "قزڵجی" کەوته دووی خێڵ و نەگەییه دڵ
            "'ئیمامی'ش هەروەکوو بولبول بە هیوای پێکەنینی گوڵ
            دەناڵێنێ لە سەر هەر چڵ، بە یادی خەتت‌وخاڵ ئەوشۆ"

 

                                    بۆکان، ١٣٣٦ ی هەتاوی

(ئەم تەخمیسە لە لاپەڕە ٢٣٢ تا ٢٣٤ ی چاپی جەعفەر وەرگیراوە و لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە)

____________________________________

ئەوە دوایی بەشی شیعرە کوردییەکانی ئاواتە، کە تا ئێستا ٢٦٠ بەشی بڵاو کراوەتەوە. لە ڕاستیدا شیعری ئاواتیش نییە و تەنیا شاعیرێکی دیکە یەک لە غەزەلەکانی ئەوی تەخمیس کردووە بەڵام لەبەر ئەوەی غەزەلەکەی ئاوات بەشێک لە پێکهاتەی پێنج خشتەکییەکەیە و بەو بۆنەیەوە نەمدەتوانی چاوی لێ بپۆشم و بڵاوی نەکەمەوە هەم بۆ پیشاندانی ڕادەی کارتێکەریی شیعری ئاوات لەسەر شاعیرانی دیکە و هەم بۆ ڕێز گرتن لە قازی کاکە حەمە خۆی.  بەڵام نەشدەکرا ژمارەی پێ بدەم و بۆ نموونە بیکەمە شیعری ژمارە ٢٦١ ی ئاوات چونکوو هی ئەو نییە!

ئەسڵی غەزەلەکەی ئاوات لە هەردوو چاپی ئەنیسی(لاپەڕە ٣٣و ٣٤) و جەعفەر(لاپەڕە ١٧٣)دا هاتووە و پێشتریش لەم زنجیرەیەدا کەوتۆتە بەرچاوی خوێنەر. لەوێدا ئەوەی زانیبێتم لەسەرم نووسیوە و لێرەدا پێویست بە دووپات کردنەوە ناکات.

شیعری نەمر قازی کاکەحەمەش ڕێک و پێکە و کەم و زۆر بە زمان و دەستەوشەیەک نووسراوە کە وێچووی ئەوانی ئاواتە. بەڵام قازی کاکە حەمە هەندێک سەنعەتی شیعریشی سەرکەوتووانە بەکار هێناوە، وەک "چنار گەییه چنوور" کە جیناسێکی جوانە، یان "شکۆفه پێکەنی ڕووی کرده سوێسن یانیها بگری!" کە سەنعەتی موقابەلەی نێوان پێکەنی و بگری تێدایە و هەر بەگشتیش جوانە.

ڕوونکردنەوەیەک:

ڕەدیفی ئەو غەزەلەی ئاوات وا قازی کاکەحەمە تەخمیسی کردووە لە چاپی ئەنیسیدا "ئەمشەو"ە، بەڵام لە چاپی جەعفەردا بۆتە "ئەوشۆ". بەو پێیە، دوور نییە تەخمیسەکەی قازی کاکە حەمەش هەر ڕەدیفی "ئەمشەو"ی بووبێت و لە چاپی جەعفەر دا، کرابێت بە ئەوشۆ. بە گشتی، شیعری ئاوات لە چاپی جەعفەردا دوو سێ نیشانەی دیکەشی لەو گۆڕینی زاراوەیە و کرانی بە زاراوەی مەهابادی، بە سەرەوەیە کە لە شوێنی خۆیاندا دەست نیشان کراون.

هەروەها ئەم ڕوونکردنەوەیەی خوارەوەش لە لایەن کاک جەعفەرەوە لە پەراوێزی لاپەڕە ی ٢٣٢ ی چاپەکەی خۆیدا هاتووە:

"خوالێخۆشبوو ئاوات لە دەفتەرەکەی و لە ژێر غەزەلەکەی خۆی‌دا نووسیویەتی: «یک شعر، تخمیس نشده». (جەعفەر ئیمام‌زەنبیلی)"

سەبارەت بەو ڕوونکردنەوەیە دەبێ بڵێم ڕاستە، نەمر قازی کاکەحەمە لە تەخمیسی ئەم غەزەلەدا، فەردێکی ئاواتی کە دووهەم فەردی غەزەلەکەیە، قرتاندووە و نەیگرتۆتە بەرچاو:

"ئەوا تیپی بەهاری دەست بە نێزە چوونە سەر بەفرێ

شکا پشتی کلیلەی قوڕبەسەر وەک پیرەزاڵ ئەوشۆ"

 

یادی هەردوو شاعیرەکەمان بەخێر بێت!