دیوانی نوێی شیعرهکانی سهید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئامادهکردنی: ئهنوهر سوڵتانی

پارچە شیعری ژماره ٥٠

غهزهلی ناقیس

چ شهوێ بوو شهوی جومعه، که شهوی زهلزهله بوو!

شهوی سۆز و شهوی پڕ سۆز و ههرا و مهشغهله بوو

چ شهوێ بوو که چرای عهرزی به فرمێسکی فهلهک

ههموو کووژانهوه، مهجلیس ههموو بێ مهشعهله بوو

مهشعهلی سووته دڵان[1] گهییه فهلهک، بۆیه لهوێش

دهسته دهسته مهلهکیش هاتنه عهزا، ههلههله بوو

خۆم و ههرچی ههمه، کردم به فیدای و ئهجهلیش

کهچی تهئخیری نهکرد، سهیری چ بێ حهوسهله بوو!

دڵی ئێمه و دڵی عالهم وهکوو یهک ئاگری گرت

چاکه لهم مهرحهلهدا دڵ له دڵان بێ گله بوو

          هێند پهرێشانه دڵی خانه خراپی 'کامیل'

          غهزهلی ناقیسه ئهمجاره،[2] ببوورن پهله بوو

                                             (قاقڵاوا، 1338 ی ههتاوی)

 لاپەڕە 177 ی چاپی جهعفهر و 117 ی چاپی ئهنیسی

---

[1] .  ههر دوو چاپی جهعفهر و ئهنیسی به سوخته دڵانیان نووسیوه. و بهم پێیه دوور نییه له ئهسڵیشدا ههر وا بووبێت. بهڵام بۆ تهرکیبی زیاتر فارسیی سوخته دڵان ئهگهر نهمانهوێت کێشی شیعره خه تێک بچێت دهبێ واوی سوفته بکهین به ضمه و بڵێین سخته به زهممهیهک له سهر پیتی /س/. من پێم باشتر بوو خۆ لهو گۆڕینی و وهرچهرخانه نهدهم و به سووتهدڵانی بنووسم. مامۆستا حهقیقی دۆستی ئاوات ناوی دیوانێکی شیعرهکانی خۆی ناوه سووتهدڵان و ئهم شێوازهی ووشهکه شتێکی نامۆ نییه.

[2] .  له ههردوو چاپی جهعفهر و ئهنیسیدا کۆما (وێرگوول) دوای نهقیسه دانراوه. من لام وایه باشتر بێت بکهوێته دوای ئهمجاره بۆ ئهوهی سیفهتی ناقیس بوون شیعری ئهمجاره زیاتر بگرێتهوه.

عینوانی شیعرهکه له چاپی ئهنیسیدا دڵی پهرێشان' ه و من به هۆی ناوهرۆک و هۆکاری گوترانی شیعرهکهوه عینوانی چاپی ئهنیسیم پێ باشتره بهڵام بۆ ئهوهی سهر له خوێنهر نهشێوێنم لێره و دوای ئهوهش له سهر ڕێچکهی چاپی جهعفهر دهڕۆم، له عهینی کاتدا جیاوازیی ههر دوو چاپهکهش دهخهمه ڕوو. لێرهدا ههردووعینوانهکه له فهردی کۆتایی غهزهلهکه وهرگیراون.

له پهراوێزی شیعرهکهی چاپی جهعفهردا نووسراوه: "بۆ کۆچی دوایی حاجی بابه شێخی مامی" و بهم پێیه ئهوه یهکی دیکه له شیعرهکانی ئاواته بۆ مهرگی نهمر حاجی بابهشێخی سهیادهت (بڕوانه ژمارهی پێشتر 49). چاپی ئهنیسی باسی ئهو هۆکارهی نهکردووه و ئهوهش دهبێ لهترسی 'ممیزی' واته ئیدارهی سانسۆری کۆماری مهلاکان بووبێت.

وشهی سۆز دوو جار له یهک میسراعدا هاتووه و من لام وایه سۆزی یهکهم سووتان بێت و دووههم ههست و سۆز، دهنا ئهگهر ههردوکیان به یهک واتا هاتبێتن، دووپات بوونهوهیهکی به قهولی قهدیم مهلیح نییه و قهبیحه.

مهشغهلهی فهردی یهکهم و مهشعهلهی فهردی دووههم شیعرێکی نالیمان وهبیر دێنێتهوه که دهڵێ:

"نالی سهرت له گونبهدهکهی خانهقا دهکا  /  لایێ پڕه له مهشعهله، لایی له مهشغهله"

له فهردی سێههمدا شاعیر دهڵێ گڕ و گرپهی دڵی دڵ سووتاوان هێنده زۆر بووه که گهیشتۆته فهلهک و لهوێ فرمێسکیان له چاوی فریشتهکان هێناوه. وێدهچێت له شهوی کۆچی دوایی حاجی بابهشێخدا بارانی به تهوژم باریبێت و ئهو فرمێسکهی فهلهک که دهڵێ، ئاماژه بێت بهو باران بارینه. شاعیر وای داناوه که فریشتهکان هاتوونهته سهرهخۆشیی مامی و لهوێ بۆی دهگرین.

"خۆم و ههرچی ههمه"، شاعیر له شیعرێکدا به بۆنهی کۆچی دوایی کاکیشیهوه کهڵکی لهم تهعبیره وهرگرتووه: "کاکه! قهزات له خۆم و له ههرچی ههمه، کهوێ!" (بڕوانه پارچه شیعری ژماره 48). ئهوانهی وا ئاوات دهناسن و شارهزای ژیانی ههن، یهک قسهن له سهر ئهوهی مرۆڤێکی فیداکار و لهخۆبووردوو بوو و گهلێک سیفهتی باشی ئینسانی تێدا بوو. من ئهو خۆ بهقوربان کردنهی کاکی و مامی به قسهی بهتاڵ و بێ بنهما دانانێم و لام وایه پیشاندهری ئهوپهڕی میهرهبانی و دڵپاکیهتی. لێرهدا دهیهوێت بڵێ من ئاماده بووم خۆم و ههرچی ههمه بکهمه فیدای مامم بۆئهوهی ژیانی بهردهوام بێت بهڵام ئهجهل، که بێ سهبر و تاقهته، کارهکهی وهدوا نهخست و دهستی له یهخهی نهکردهوه.

دڵی ئێمه و دڵی ههموو عالهم، واته خهڵکانێکی زۆری دیکهش وهک ئێمهی کهس وکاری حاجی بابهشێخ به مردنی ئهو ئاگری گرت و پاشان تهنزێکی نهرم و جوانی تێدایه کاتێ دهڵێ ئهگهر له شوێنی دیکهدا دڵ ههبوه گلهیی له دڵانی دیکه کردبێت، لای کهم لێره و له خهم و پهژارهی کۆچی دوایی ماممدا ههموو یهکدڵ بوون و وهک یهک خهمیان دهخوارد واته لهم قۆناغهدا کهس گلهیی له کهس نهبوو.

له فهردی کۆتاییدا شاعیر باس له ناقیسی و ناتهواوی دهکات. من لام وایه نیازی ئهوه بێت که گوایه دهمویست غهزهلهکهم درێژه پێبدهم و زیاتر باسی ئهو ڕووداوه دڵتهزێنه بکهم یاخود شیعرێکی باشتر بهو بۆنهیهوه بهۆنمهوه، بهڵام لهبهر پهله وههله نهمتوانی و به ناتهواوی هێشتمهوه، بۆ ئهم کارهشم داوای لێبووردن له ئێوهی خۆێنهر یان بیسهری شیعرهکه دهکهم.

بهحری عهرووزیی شیعرهکه: ڕمل مثمن مخبون محذوف: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن