دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

پارچە شیعری ژمارە ٨١

قەزات لە من کەوێ!

 

 

دوێ نەخۆش بووی کە ئەمن هاتمە لات

ئەی قەزای تۆ لە منی تاقە برات!

بە شەو و ڕۆژ لەخودا دەخوازم

لە منی غەمزەدە بێ، دەرد وبەڵات!

ون نەبێ نووری جەماڵت یاخوا!

لە من و مەملەکەت و خەڵکی وڵات

سەروی قەددت کە لە بوستانی وەفا[1]

ئاودرا، دوور بێ لە دەرد و ئافات[2]

مەجلیست گەرم وگوڕ و ڕووناک بێ،

 

قەت نەکووژێتەوە یاڕەببی چرات!

 

وەکو پەروانە لە تۆ هاڵاوین

هەر ئەتۆی خاوەنی فەیز وبەرەکات

کاکە! برژۆڵی منە بۆتە گەسک

پێی دەماڵم هەموو خاکی دەرگات

چونکە بۆتە کلە بۆ چاوی من[3]

دیدە و ماڵ و سەرم بێ بە فیدات

          'کامیل'ت شێت بوو کە تۆی ناساز دی،

          سەری خۆی ناوە، بە بێهۆشی هەڵات

                                 (قاقڵاوا، ١٣٣٥ ی هەتاوی)

 لاپەڕە ٧٤ ی چاپی جەعفەر و ٥٦ و ٥٧ ی چاپی ئەنیسی.


 

[1] .  چاپی جەعفەر: بۆستانی

[2] .  چاپی ئەنیسی: ئاودار. دڵنیام هەڵەی چاپە

 

[3] .  چاپی ئەنیسی: چاوی برات.

 

______________________________________  

 

شیعرەکە لە دیوانی چاپی ئەنیسیدا عینوانی 'خاوەنی فەیز' ی پێ دراوە و لە فەردی شەشەمی شیعرەکە وەرگیراوە. عینوانێکی پڕواتا و جوانە بەڵام لەگەڵ نەخۆشی و ناسازیی کاکی شاعیردا کەمتر دێتەوە، کە هۆکاری گوتنی شیعرەکەش ئەو نەخۆشییە بووە.

گەرچی هەندێک وشەی وەک 'کاکە' و 'تاقە برات' دەریدەخەن کە شیعرەکە بۆ سەید محەممەدی نوورانی، براگەورەی ئاوات گوترابێت، بەڵام ئەو سێ وشەیەی وا جەعفەر لە پەراوێزی شیعرەکەدا نووسیویەتی، مەسەلەکە ڕوونتر دەکەنەوە و مسۆگەری دەکەن: "دیسان بۆ کاکی".

شاعیر لای کەم لە دوو شیعری دیکەشیدا کەڵکی لە تەعبیری 'قەزای کاکی لە خۆی کەوتن' و 'هاتنی دەردوبەڵای کاکی بۆ ئەو' وەرگرتووە. وێدەچێت پەیوەندێکی گەلێک گەرم و گوڕی برایانەیان لە نێواندا بووبێت.

فەردی دووهەم و سێهەم پێکەەوە واتا دەکرێنەوە. مەملەکەت بە ڕواڵەت دەبێ کوردستان بێت بەڵام زیاتر دەبێ ئەو ناوچەیە بێت کە موریدی شێخی لێن، نەک هەموو خاکی کوردستان یان ئێران. 

بوستان/ بۆستان، وشەیەکی فارسییە و واتای 'باغ' ی هەیە. لە ئەدەبی کوردیدا زیاتر شێوازی 'بۆستان' ی بەخۆپیەوە گرتووە. بەڵام هیچکام لە شێوازەکانی خۆماڵی نین و من هەست دەکەم بۆ سەلامەت بوونی کێشی شیعرەکە، شێوازە تەواو فارسییەکە بەڕێ وجێتر بێت: بوستان.

واتاکردنەوەی فەردی هەشتەم بە یارمەتی فەردی پێش خۆی گونجاو دەبێت.

'کل'، 'کڵ'، 'کلە'، 'سورمە'، بە عەرەبی 'کحل': "خاکی هاڕاوە و نەرمکراوی سولفوری ئاسن یان سولفوری زێوە، قەدیم بۆ ڕەش کردنی چاو و برژۆڵ کەڵکی لێ وەردەگیرا."(فرهنگ معین، مادە 'سرمە'). لە کوردەواریدا دەگوترێت کلە لە کێوی طوری سەحرای سیناوە دێت کە ئەو شوێنەیە وا گوایە خودا خۆی پیشانی مووسادا و لە ئەنجامی ئەو خۆ دەرخستنەدا کێوەکە سووتا و ڕەش داگەڕا. بەڵام سەیر ئەوەیە هەموو بەردی کێوەکە سووتاون لەکاتێکدا مووسا موویەکیشی هەڵنەپڕووزاوە! ئەمڕۆ بە بوونی 'ئای پێنسڵ' یان 'قەڵەمی چاو' پێویستییەک بەو خاک و خۆڵە نەماوە. شاعیر خاکی دەرگای ماڵی کاکی بە کلەی چاوی خۆی شوبهاندووە.

خوێنەر لە فەردی مەقتەع وا تێدەگات کە شاعیر دوای سەردانی برا نەخۆشەکەی، گەڕابێتەوە بۆ ماڵ، ئەم شیعرەی گوتبێت و وەک عوزر هێنانەوەیەک بۆ ڕۆیشتن و بەجێ هێشتنی، بۆی ناردبێت.شاعیر لێرەدا دەیەوێت بڵێت کاتێ تۆم وا بە ناسازی چاوپێکەوت، شێت بووم و سەری خۆم هەڵگرت و بە بێ هۆشی هەڵاتم.

سەری خۆ نانەوە، بێ هەست وخوست بوون

بەحری عەرووزی شیعرەکە:

 رمل مسدس مخبون محذوف: فعلاتن فعلاتن فعلن

 

 

www.rojhalat.de / www.bokan.de