دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

پارچە شیعری ژمارە  ٩٢

نامەی بانگهێشتن

 

 

 

قەدەم هەڵبێنە خۆش کە خاتری تەنگ!

بەپێی خۆت بێنه شادی و کەیف و ئاهەنگ

خەریکی ڕشتنی ڕەنگی عەرووسین
بەبێ تۆ ڕیسی ئێمه ناگرێ ڕەنگ

ئەتۆ سەرقافڵەی ڕێگەی مرادی
منیش کوێستانه ڕێگەم، قافیەم تەنگ

ئەوا چاوم لە سەر ڕێته بەبێ هەست
ئەوا ڕۆحم لە بەر پێته، به‌بێ دەنگ

دڵی بێ‌چاره بۆ تۆ وەک کەبابە
نیه بێ‌تۆ، شەڕابی ناب و گوڵ‌ڕەنگ

هەموو ئەسپابی شادی، گردوکۆیە
کەچی بێ تۆ تەرازووی عەیشه لاسەنگ

 

وەره، تۆ سەیقەلی بۆ قەلبی "کامیل"
به لوتفت لابەره گیانه له دڵ ژەنگ

 

                                  (گوندی شێخ‌چۆپان، ١٣٣١ی هەتاوی)

 

 لاپەڕە ٩٨ ی چاپی جەعفەر و ٦٧ ی چاپی ئەنیسی.

 

______________________________________  

 

عینوانی شیعرەکە  لە چاپی ئەنیسیدا "کارتی دەعوەت" ە، کە هەمان واتای نامەی بانگ هێشتنی هەیە و لە فارسیدا کەڵکی لێ وەردەگیرێت باوەکوو نیوەی عەرەبی بێت و نیوەی دیکەی فەرەنسی! ناوەرۆکی شیعرەکە لەگەڵ ئەو دوو عینوانەدا ڕێک دیتەوە.

من لە سەر نوسخەی چاپی ئەنیسی نووسیبووم "بۆ کێ؟" پرسیارەکە دوای بڵاوبوونەوەی چاپی جەعفەریش وەڵامی وەرنەگرت. کاک جەعفەر لە پەراوێزی شیعرەکەدا نووسیویەتی: "دەعوەت بۆ شایی کوڕی گەورەی، خوالێخۆشبوو سەید تاهیری ئیمامی" واتە کاک جەعفەرهۆکاری گوترانی شیعرەکەی ڕوون کردۆتەوە بەڵام بەرگۆی شیعرەکەی دەست نیشان نەکردووە و نەینووسیوە شاعیر شیعرەکەی ڕوو لە کێ نووسیوە و بۆ کێی ناردووە. ئەگەری زۆر بەهێز لای من ئەوەیە شیعرەکە وەک داوەتنامە بۆ زۆر کەس لە دۆست و برادەرانی شاعیر نێررابێت. ناوەرۆکی شیعرەکەش گشتییە و بۆ ئەوە دەبێت ڕووی لە خەڵکانی جیاواز بێت.

هەندێک سەنعەتی بەدیعی لە شیعرەکەدا هەن کە دەبێ کورتە ئاماژەیەکیان پێ بکرێت: شادی و کەیف و ئاهەنگ (بە واتای جەژن) مراعات النظیریان تێدا بەکار هاتووە و لەگەڵ خاتری تەنگدا 'متضاد'ن (مطابقە). ڕشتن و ڕەنگ و ڕیس لە یەک بابەتن و دەکرێ بە مراعات النظیر دابنرێن. قافڵە و قافیە جیناسی ناقیسن. ڕێگەی مراد و ڕێگەی کوێستان (بەواتای شوێنی ئەستەم و دەست پێ ڕانەگەیشتوو) متضادن. شەراب و کەباب و ناب مۆسیقای دەروونیی پیتی /ب/ یان لێ دەبیسترێت و شەڕاب و کەبابیش میسداقی مراعات النظیرن. سەیقەل و ژەنگیش ناتەبان و متضاد.

گەرچی شیعرەکە لە مەقوولەی ئیخوانیاتدایە و شەخسی و بنەماڵەییە، کە بۆ خزم و کەس و کار و دۆست و برادەری نزیک بە شاعیر نێرراوە. لە باری مێژووییەوە گرنگایەتی ئەوەیە لە ڕێگەی ئەوەوە دەزانرێت سەید تاهیری کوڕە گەورەی شاعیر کە ماوەیەک پێشمەرگەی حزبی دیموکرات و لە باشووری کوردستان دەژیا، لە کۆنگرەی دووهەمی حزبی دیموکراتیشدا (ساڵی ١٣٤٣) وەک ئەندامی 'کومیتەی چاوەدێریی بەرز' هەلبژێررابوو،  ماوەیەک دوای سەرهەڵدانی ناکۆکی و دووبەرەکیی نێوان دوو باڵی حزب گەڕایەوە ئێران و لێرەدا دەردەکەوێت کە لە ساڵی گوترانی شیعرەکەدا ئیتر لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بووە و لە گوندی شێخ چۆپانی مڵکی باوکی لە نزیک گوندی زەنبییل، هاوسەرگیری کردووە.

شیعرەکە تەعبیری ئەستەمی تێدا نییە. لە فەردی دووهەمدا ڕشتن واتای ڕژاندنی هەیە و ڕژاندنی ڕەنگی شتێک واتە ئامادەکاری بۆ ئەو شتە و لێرەدا بۆ ڕێ و ڕەسمی 'عەرووسی' کوڕە گەورەی شاعیر، گەرچی چەشنە ئاماژەیەکی بۆ کرداری ڕستنیش تێدا بەدی دەکرێت و دەتوانرێت بە وشەی ڕیسی ناو میسراعی دووهەمەوە پەیوەندی بدرێت. وشەی 'ڕەنگ' ئاڵقەی پەیوەندیدەری سەرەکییە لە نێوان میسراعی یەکەم و ڕیس و ڕەنگ گرتنی میسراعی دووهەم.

قافیە تەنگی، جیا لە واتای نزیکی کەم بوونی قافیە بۆ شاعیر لە شیعرەکەدا، ئیهامیشی تێدایە و واتا  دوورەکەی بریتییە لە سەخڵەت بوونی ژیانی شاعیر.

مراد لە سەیقەل، پاک بوونەوە لە ژەنگ و بێ خەوش بوونی دڵی شاعیرە و شاعیر دەڵێ بە هاتنی تۆی میوان، دڵی ژەنگ لێدراوم سەیقەلی لێدەدرێت و پاک دەبێتەوە. دیارە 'صیقل' ی عەرەبی زاراوەیەکی عیرفانیشە و بەواتای لابردنی ڕەنگی 'تعلق' بە دنیایە لە سۆفیانی سافیدا کە من سەید کامیل بە نموونەیەکی ئەو سۆفییانە دەزانم.

بەحری عەرووزیی شیعرەکە،

هزج مسدس محذوف: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل

                                                                                  

 

 

www.rojhalat.de / www.bokan.de